(Nederlands) Witteveen + Bos

Consortiumlid
Witteveen+Bos
Van Twickelostraat 2
Postbus 233
7400 AE Deventer
www.witteveenbos.com
info@witteveenbos.com
hans.laagland@witteveenbos.nl en marijn.bruurs@witteveenbos.com

Binnen het consortium is Ingenieursbureau Witteveen+Bos aangeschoven als  constructeur en ervaringsdeskundige op het vlak van 3D betonprinten (3DCP). Witteveen+Bos verleent advies- en ingenieursdiensten voor projecten in de sectoren water, infrastructuur, milieu en bouw. Het bedrijf werkt vanuit acht kantoren in Nederland en tien in het buitenland. Witteveen+Bos wordt vertegenwoordigd door Hans Laagland (groepsleider Constructietechniek gebouwen en Structural Engineer) en Marijn Bruurs (Structural Engineer). De constructiegroep gebouwen is gespecialiseerd op het gebied van 3D-printen.

‘Het is alsof we met z’n allen weer in de zandbak zitten’

Hoe ze nou precies aan zijn telefoonnummer kwamen, weet Hans Laagland niet meer, maar hij weet nog wel dat hij zomaar werd gebeld door Hugo Jager, projectleider van De Vergaderfabriek. Een verklaring heeft hij er wel voor. ,,We zijn voorloper in 3DCP, dus in dat kader is het logisch dat ze contact met ons zochten. Ik merkte al snel dat onze denkbeelden hetzelfde waren, dus het momentum was goed.’’

Witteveen+Bos ziet zichzelf als een bureau met een sterk maatschappelijke verantwoording. ,,We zijn er om problemen op te lossen en willen ons steentje bijdragen om de wereld te verbeteren met onze kennis en techniek’’, vervolgt Hans. ,,De 3D-techniek laat ons hogere doelen bereiken, waarbij 3DCP  niet het doel op zich is, maar wel de vraagstukken die we daarmee kunnen oplossen. Daarom zijn we er volle bak mee bezig om te ontdekken of het de potentie heeft die we verwachten en of het straks op grote schaal kan worden ingezet.’’

‘Teuge, is voor ons pionierswerk. We verkennen onbekend terrein met een groep op innovatie beluste projectpartners die allemaal zien dat het anders moet en geloven in deze stap’

Voorloper
Witteveen+Bos is partner in het onderzoeksprogramma naar 3D-betonprinten aan de TU/e. De TU/e voert high-end onderzoek uit naar 3D-betonprinten in de bouw. Als partner heeft Witteveen+Bos een actieve rol bij het definiëren van het onderzoeksprogramma en werken ze nauw samen met andere voorlopers in de 3D-betonprintindustrie. ,,Teuge is het eerste 3D-geprinte gebouw in Nederland en een van de projecten waarbij we betrokken zijn. Het spannende is dat het binnen je eigen landsgrenzen is en voldoende technische uitdagingen heeft’’, zegt Marijn Bruurs. ,,Daarbij is het project in Teuge ook in andere opzichten interessant. Het past in onze manier van werken waarbij samenwerken met andere kennispartijen die ook willen vernieuwen centraal staat. Verder biedt het  een mogelijkheid om te kijken of we 3DCP verder kunnen brengen.’’

Met betrekking tot 3DCP heeft Witteveen+Bos drie speerpunten gedefinieerd: duurzaamheid, gezondheid en huisvesting. Tenminste twee van deze onderwerpen spelen in Teuge een rol. Bruurs: ,,De duurzaamheid is evident binnen dit project, maar er wordt ook naar gezondheid gekeken, zoals moods en sferen. Daardoor wordt het een vergaderruimte waarmee je verder komt dan normaal. Ook dat boeit ons.’’

,,Weet je,’’ vult Hans aan, ,,ik het gevoel heb alsof we met z’n allen weer in de zandbak zitten. ,,Vaak is ons werk erg gereguleerd en beschreven, maar hier ligt nog niks vast. Ik mag alles maken, ben wel gebonden aan de andere partners en daar luisteren we naar, maar we kunnen met elkaar een vorm creëren zonder dat je telkens een boekje met regels moet openslaan.  Je moet jezelf verkennen en dan is de grootte van het gebouw niet belangrijk. We moeten over elke vorm nadenken, veilig zijn en daarbij gebruik maken van de kennis uit andere projecten. Want er komt steeds meer kennis voorhanden. We zetten hier niet voor niets onze topexpertise op in.’’

Stap naar gerobotiseerde bouw
Hans Laagland en Marijn Bruurs zien beiden dat De Vergaderfabriek een mooie kans is om te laten zien wat gerobotiseerd bouwen in de toekomst kan gaan betekenen. ,,Het is een eerste stap in die ontwikkeling, maar dat is vooral technisch gezien’’, zegt Marijn. ,,Het ontwerpen in een team met verschillende disciplines vergt een totaal ander perspectief. Het goed kunnen uitwisselen van informatie is een noodzaak om multidisciplinair te kunnen ontwerpen. Je bouwt op een nieuwe manier waarbij de rollen afwijkend, dus niet standaard zijn. Nu zitten we als constructeur bijvoorbeeld mee te denken over de vorm, want de printer werkt weer met ander materiaal. Daarom komt iedereen buiten zijn comfortzone en dat maakt het spannend en interessant. Het is mooi om te zien waar dat allemaal toe leidt, want printtechniek is veel breder en heeft mogelijkheden om een enorme verduurzaming te realiseren. Denk aan het hergebruik van materialen, de enorme reductie van materiaalverspilling of het afwisselend inzetten van sterk en minder sterk beton in een constructie.’’

Hans Laagland: ,,En door producten te maken die beter aansluiten bij de behoefte en levensduur van een gebouw, bouw je veel effectiever. Immers, waar is een gebouw voor bedoeld? Soms heeft een gebouw een bepaalde houdbaarheid, aansluitend bij behoefte. In dat geval is printen zomaar een  interessante optie.’’

‘Elke tijd vraagt om zijn eigen vakmanschap’

Bang dat 3D-printen werkloosheid in de bouw gaat veroorzaken zijn de heren niet. Hans: ,,Als je naar buiten kijkt, denk je dat de bouw traditioneel is, maar er is wel wat aan de hand. Je ziet dat er nog steeds veel werknemers op de bouw lopen die veel hetzelfde doen. Die mensen zou je beter en efficiënter moeten kunnen inzetten. Vergelijk het met de vliegtuigindustrie en auto-industrie. Veel handwerk is daar niet nodig. Als het gerobotiseerd printen van een heel gebouw zijn intrede gaat doen, dan worden er ook weer andere kansen gecreëerd in dit vakgebied, want elke tijd vraagt om zijn eigen vakmanschap. Ik denk niet dat 3D zo snel gaat dat er over drie jaar geen bouwvakkers meer nodig zijn. Het zal geleidelijk gaan, zodat je ook gelijkmatig medewerkers kunt inpassen die nieuwe competenties hebben.’’